โดย ดร.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
To Whom It May Concern on the Royal Anthem in Movie Theatres
ต่อคำถามที่ว่า : ธรรมเนียมการยืนเคารพเพลงสรรเสริญพระบารมีในโรงหนัง
มีมาแต่เมื่อไร ? และมีขึ้นเพราะเหตุใดนั้น?
ขอตอบว่า : ธรรมเนียมนี้สยามประเทศ (ไทย) ลอกเลียนมาจากอังกฤษ เมื่อประมาณเกือบ 1 ร้อยปีมาแล้ว
กล่าวคือ เมื่อประมาณทศวรรษ 1910 เมื่อเริ่มต้นมีโรงหนังนั้น
เมื่อฉายหนังจบ อังกฤษก็ให้มีการฉายพระฉายาลักษณ์ของคิงยอร์ช
แล้วก็ให้บรรเลงเพลง “God Save the King”
ธรรมเนียมนี้เกิดขึ้นในยุคสมัยที่อังกฤษต้องการปลุกระดมลัทธิชาตินิยม
และความจงรักภักดีต่อกษัตริย์ ตามคำขวัญว่า “God, King, and Country”
สมัยนั้น อังกฤษต้องต่อสู้กับเยอรมนีและอยู่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1
กษัตริย์อังกฤษ ต้องทำตนให้เหมือนเป็นอังกฤษแท้ๆ ต้องเปลี่ยนนามราชวงศ์ที่ฟังดูเป็นเยอรมัน คือ “ฮันโนเวอร์” ให้ฟังดูเป็นอังกฤษ คือ “วินเซอร์”
ธรรมเนียมนี้ปฏิบัติกันอย่างเคร่งครัดในเมืองแม่และถูกนำไปใช้บังคับในอาณานิคมทั่วโลกด้วยไม่ว่าจะเป็นในอินเดีย สิงคโปร์ มลายา และพม่า
ธรรมเนียมดังกล่าว ตกทอดมาจนถึงตอนต้นๆของรัชสมัยควีนอลิซาเบท
แต่ปัจจุบันนี้ อังกฤษได้ยกเลิกไปแล้ว เพราะเมื่อประมาณปลายทศวรรษ 1950 กับต้นทศวรรษ 1960 บรรดานักศึกษาชั้นนำของทั้งออกซฟอร์ดและเคมบริดจ์ เริ่มประท้วงไม่ยอมยืนเคารพ แถมยังเดินออกจากโรงหนังเมื่อหนังจบอีกด้วย
ร้อนถึงเจ้าหน้าที่และเจ้าของโรงหนังต้องแก้ไขด้วยย้ายการบรรเลงเพลงสรรเสริญ/การฉายภาพ มาไว้ก่อนหนังฉาย แต่ก็ไม่ได้ผล ตกลงเลยต้องยกเลิกธรรมเนียมนี้ไปเมื่อประมาณ 30 หรือ 40 ปีมานี้เอง
สำหรับสยามประเทศ (ไทย) ของเรา ก็ได้ลอกเลียนธรรมเนียมนี้มาจากอังกฤษ
โดยบรรดา “พวกหัวนอก/นักเรียนอังกฤษ” กับ “เจ้าของโรงหนัง” แต่เดิมก็บรรเลงเพลง/ฉายภาพเมื่อหนังเลิก ส่วนก่อนหนังฉายก็มักจะมีโฆษณาสินค้า แต่เมื่อสักประมาณทศวรรษ 1970 ได้ดัดแปลงธรรมเนียมนี้ใหม่ คือ ย้ายการเปิดเพลง “ข้าวรฯ” มาไว้ตอนก่อนหนังฉายกระทั่งทุกวันนี้
เข้าใจว่าในปัจจุบัน ธรรมเนียมดังกล่าวถูกยกเลิกไปหมดแล้วในประเทศในยุโรป
รวมทั้งก็ได้ยกเลิกไปจากโรงหนังในอดีตอาณานิคมทั้งหลายเช่นกัน
ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
(www.sameskybooks.org/board/index.php?showtopic=7354)
บรรณารักษ์ฯ ชวนคุย : เป็นเกร็ดประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจ ช่วยเปิดหูเปิดตาดีมาก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น